A NÉBODA E A TRADICIÓN

Os alumnos de 1º de CM de Elaboración de Produtos Alimentarios, Candela Madrid e Daniel Romero, fixeron este traballo sobre a NÉBODA:

COLLEITADORES

A  N É B O D A

Reunímonos cunha veciña de Palmeira de 94 anos, vividos todos no mesmo lugar. Ten unha neta que escoitaba a nosa conversa e tamén participou, recordando que de pequena encantábanlle as castañas cocidas que facía a súa avoa.

Xusto alí a avoa falounos da NÉBODA do seu uso na alimentación, tanto para aromatizar sobremesas como guarnicións.

Nébodas ou nébedas recollidas en Goda, Artes.

Nome galego: Néboda ou nébeda

Nome científico: Satureja Nepeta

A néboda é unha planta silvestre que en Galicia non supera os 12-15 cm de altura e que nace en pequenos matos en zonas húmidas. Ten unhas follas de tacto suave, sen pelo, o que a diferencia de moitas outras especies similares, que ao rozalas desprenden un suave aroma entre a menta, eo anís, cun lixeiro toque de ourego. Diferénciase tamén doutras especies que non teñen pelo nas súas follas, como a que aquí se coñece como "herba da abella" (Melissa officinalis), en que a nébeda ten as follas moito máis pequenas, e non crece tan alto, nin fai matos tan grandes.

Un dos seus usos máis comúns nesta comarca, cando chegaba o  outono, era precisamente nas castañas cocidas, que cando se preparaban como sobremesa se facían en leite con azucre, ou en auga con sal, aromatizada con fiúncho e/ou nébedas. Pero cando se facían como guarnición de pratos de carne, que era menos habitual, cocíanse simplemente en auga con sal. As sementes de fiúncho seco, aínda se seguen empregando, e coíncide a súa presenza co tempo das castañas. Pero o úso da nébeda, nesta zona foise perdendo, e que na actualidade xa case non se usa. Probablemente porque non é doada de identificar, e cada vez tamén é menos doada de atopar.

Aquí, na zona do Barbanza, tamén se utilizaban as nébedas para aromatizar os bolos do pote, que son unha masa de fariña milla, mesturada cun refrito de cebola e touciño, ao que moita xente engadía tamén uvas pasas, que se botan a cocer na pota xunto co caldo de rabizas. Nos bolos botábanse principalmente durante a coresma, cando non se lles podía engadir touciño. 

Tamén se empregaban en outras sobremesas como as filloas de sangue, ou os "pantullos", que son unha sorte de pudin ("queique" chamámoslle por aquí) de pan que pode levar uvas e figos pasos, noces, piñóns e outros froitos secos; que se embute no intestino groso do porco e se cociña ao forno (ou así se preparan en Ribeira). 

E nalgunhas zonas de Galicia incluso empregaban as nébedas para aromatizar as xoubas guisadas, que se preparaban moi aromáticas. Aínda que se saiba, por esta zona o que se lle botaba era unha gran cantidade de ourego.

Ao final conseguimos identificar a néboda, esa da que falaba a avoa, como un membro silvestre da familia da ajedrea, entre moitas outras.

Esperamos tamén aclarar as vosas dúbidas.

Se non, podedes visitar o blog do gourmetymerlin para ampliar os vosos coñecementos, onde, os comentarios que fixo a xente sobre este tema son moi interesantes.